De Kilometer Heffing

Fri 29-Mar-24
12:56:39

Petities TEGEN de kilometer heffing (tot april 2007).


Spitsheffing: geen doel maar middel tegen files

Datum: Sat 06 March 2021

Door: Erik Verhoef, verkeerseconoom

Een spitsheffing kan een prima middel zijn om het verkeer meer over de dag te spreiden, zegt verkeersecononoom Erik Verhoef. "Nu wegen verbreden voor een spitsvraag die misschien niet meer terugkomt, kost geld dat we nooit meer terug kunnen krijgen."

De Kwestie: Spitsheffing

Het is nu misschien moeilijk voorstelbaar, maar tot maart vorig jaar maakten we ons grote zorgen over een dreigend 'verkeersinfarct', zeker in en om de Randstad. Met de eerste lock-down verdwenen de files als bij toverslag. Maar, wanneer we over enige tijd hopelijk weer vrijuit kunnen bewegen, zullen mensen natuurlijk weer vaker op het werk willen of moeten zijn, en zal ook het zakelijke verkeer weer aantrekken.

Toch lijkt een volledige terugkeer naar de wereld van voor maart 2020 onwaarschijnlijk. Mensen geven dat zelf in enquêtes ook aan. Velen zijn bedreven geworden in online werken en vergaderen, en zien daarvan ook voordelen. Daardoor wordt het makkelijker om de spits te vermijden; soms door de hele dag thuis te werken, maar soms ook door het eerste werkoverleg vanuit huis te doen en pas na de spits naar kantoor te rijden.

Verspreiden

Dit is belangrijk voor het mobiliteitsbeleid, dat doorgaans gericht is op het oplossen van knelpunten in de spits. Wat we in het afgelopen jaar hebben gezien, is dat de files zelfs bij 80 tot 90 procent van de oude verkeersvolumes wegblijven, zeker wanneer we het verkeer wat beter over de dag verspreiden. Niemand weet precies in welke mate Nederland dit spitsmijdende gedrag na het coronatijdperk zal vasthouden. Wat is onder die onzekerheid verstandig beleid?

Ten eerste: maak pas op de plaats met bestaande plannen voor weguitbreidingen. Als we er inderdaad in slagen om een deel van de gedragsveranderingen blijvend te maken, zijn die uitbreidingen vaak niet meer rendabel. De plannen hoeven niet de prullenbak in, maar het is wel verstandig ze te heroverwegen zodra we meer weten over het mobiliteitsgedrag na Covid.

Blijvende prikkel

Ten tweede: zet in op de ontwikkeling van de slimme kilometerheffing. Het variabel maken van motorrijtuigenbelasting staat sowieso weer op de agenda. Deels om straks teruglopende accijnsopbrengsten op te vangen, wanneer de elektrische auto aan terrein blijft winnen; deels om tegemoet te komen aan grenzen aan autogebruik vanwege klimaat- en stikstofdoelstellingen. Met een slimme kilometerheffing kan het tarief buiten de spits lager zijn, om zo een blijvende prikkel te geven de spits te vermijden, en werkgevers en werknemers die dat doen daarvoor te belonen.

Ook kan het tarief over de ruimte variëren. In landelijke gebieden met minder openbaar vervoer, grotere auto-afhankelijkheid, en minder problemen van wegverkeer, kan deze dan lager zijn.

Werkgevers

Door nu de mogelijkheid van spitstarieven in te bouwen, kunnen we gaandeweg zien in welke mate die nodig zullen zijn. Spitstarieven zijn geen doel op zich, maar een middel om files blijvend het hoofd te bieden. Hoe meer we, bijvoorbeeld door afspraken met werkgevers over flexibel werken, de spitsproblemen al opgelost hebben, hoe minder dat nodig is en hoe lager de spitstoeslagen zullen zijn. Nu wegen verbreden voor een spitsvraag die misschien niet meer terugkomt, kost geld dat we nooit meer terug kunnen krijgen. En heeft het levensgrote risico dat weer extra verkeer wordt uitgelokt. Dalkortingen in een systeem van kilometerprijzen dat je toch al bouwt, kun je uit laten staan, en pas inzetten als het echt nodig is.

Erik Verhoef, verkeerseconoom aan de VU in Amsterdam

Bron: Telegraaf


Petities TEGEN de kilometer heffing (tot april 2007).