De Kilometer Heffing |
Sat 20-Apr-24 12:01:20 |
Petities TEGEN de kilometer heffing (tot april 2007).
|
|
Petities TEGEN de kilometer heffing (tot april 2007).
|
|
Datum: Sat 17 March 2018
Door: Sam Trompert
Komende woensdag mag u stemmen over de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Die wet is al aangenomen, maar in een referendum wordt u om advies gevraagd. Het debat wordt gedomineerd door angstbeelden. Hoe bepaalt u uw standpunt?
Vier mensen achter een tafeltje, twee voorstanders en twee tegenstanders. De debatopstelling in het Haarlemse café Raecks, afgelopen week, is vertrouwd. Tegelijkertijd bijzonder. Onderwerp van discussie is de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv), bij het publiek bekend geworden onder de naam 'Sleepwet', al maken voorstanders bezwaar tegen die term.
Studenten Marlou Gijzen en Tobio Aarts (tegen) nemen het op tegen cybersecurity-expert Ronald Prins en militair jurist Paul Ducheine (voor). Op papier een ongelijke strijd. "Wij staan hier als twee jonge mensen naast twee ervaren mensen met veel autoriteit", zegt Gijzen tegen het einde zelf. Toegegeven, de voorstanders spreken met het ontspannen charisma van mensen die gewend zijn meer te weten dan hun gesprekspartner. Maar inhoudelijk doen de debaters niet voor elkaar onder.
De Haarlemse Marlou Gijzen (23) staat inmiddels vaker in dit soort zaaltjes. Samen met een groep medestudenten was ze de drijvende kracht achter de succesvolle referendumcampagne van vorig jaar. Nu is ze voorzitter van stichting de Kabel, de organisatie die daaruit voortkwam. In die rol geeft ze geregeld interviews in kranten en op radio en televisie. "We hadden dit niet zo bedacht, van tevoren. We dachten gewoon: laten we een referendum organiseren!", zegt ze een paar dagen voor het debat, tijdens een gesprek in het Amsterdamse restaurant Dauphine.
Ook bijzonder hoogleraar Inlichtingenstudies Paul Abels (61) kon niet bevroeden dat hij vlak na zijn benoeming in het debat over de Wiv zou vallen. De zaal was afgeladen vol, toen hij half februari zijn oratie uitsprak. Uiteraard ging die voor het grootste deel over de nieuwe wet. "Twee jaar geleden kwamen ze bij mij of ik bijzonder hoogleraar in Leiden wilde worden. Mijn opdracht is om het onderzoek naar inlichtingenstudies te stimuleren, maar ook om het maatschappelijk debat erover aan te jagen", vertelt hij. Dat treft. Abels noemt het 'een soort coming out'. "Ik heb 34 jaar mijn mond moeten houden over mijn werk. Ik vind het heerlijk om in de openbaarheid het belang van de diensten te benadrukken en hier en daar wat inzichten te bieden over hoe zij functioneren."
Gijzen stemt tegen de nieuwe wet, Abels voor, al heeft ook hij zijn kritiekpunten. Toch zijn beide het eens over het gebrek aan politici die zich mengen in het debat. Landelijke politici zijn dezer dagen veel in beeld, maar vooral vanwege gemeenteraadsverkiezingen waarbij zij niet verkiesbaar zijn. Over de Wiv hoor je Den Haag nauwelijks, op een handjevol optredens na. "Politici zijn oorverdovend stil. Ik vind dat kwalijk. Dat je wel roept: ik leg de uitkomst van het referendum naast mij neer, maar je hebt niet de guts om de confrontatie aan te gaan met het publiek in de zaaltjes", zegt hoogleraar Abels.
Angstbeelden domineren het debat, vindt Paul Abels. De overheid als Big Brother bijvoorbeeld, zoals in de film en het boek 1984. Wordt onze minister van binnenlandse zaken Kajsa Ollongren (D66) onze Grote Broer? Onzin. "Een vertekening van de werkelijkheid."
Ook Gijzen vindt het 'heel flauw' dat de landelijke politiek zich min of meer afzijdig houdt. De VVD voert bijvoorbeeld deze gemeenteraadsverkiezingen campagne met 'doeners' tegenover 'schreeuwers'. "Nederland wordt niet veiliger door te schreeuwen langs de zijlijn", zegt premier Mark Rutte in een YouTube-filmpje. "Wij hebben juist hartstikke veel gedaan!", reageert Gijzen. Een succesvolle referendumcampagne voeren is veel werk. "En dan vinden ze ons schreeuwers, terwijl zij niet in debat gaan?"
Voor de rest hebben Abels en Gijzen een tegengestelde interpretatie van de Wiv en de bijbehorende referendumdiscussie. Voor een ongeoefende leek kan het ingewikkeld zijn de finesses van de nieuwe wet te begrijpen. Angstbeelden domineren daarom het debat. Angst voor een politiestaat, waarin de overheid als een Big Brother al je appjes leest. Of angst voor een terreuraanslag, die eenvoudig te voorkomen was geweest. Als we de diensten maar meer bevoegdheden geven. 'Groteske overdrijvingen', volgens Paul Abels. Zelf zal hij ook niet beweren dat 'Nederland veiliger wordt' met de nieuwe wet. "Het gaat om risicoreductie. We proberen de kans op onveiligheid zo klein mogelijk te maken, door de diensten optimaal uit te rusten", zegt hij.
Gijzen noemt de tegenstelling privacy versus veiligheid 'vals'. "Je hebt privacy nodig voor je veiligheid. Wat je met je arts deelt, wil je niet met je werkgever delen. Wat je eet hoeft de zorgverzekeraar niet te weten." Ze haalt de Amerikaanse oud-president Benjamin Franklin aan: 'those who would give up essential liberty, to purchase a little temporary safety, deserve neither liberty nor safety.' Wie vrijheid opgeeft voor veiligheid, verliest beide.
Woensdag mag Nederland zich uitspreken. Uiteindelijk draait het voor de kiezer om twee zaken, bij het bepalen voor of tegen de wetswijziging te zijn: vertrouwen en risico-aanvaarding.
Vertrouwen, omdat de diensten het echt alleen op kwaadwillenden hebben voorzien, verzekert Abels. "Mensen die voor de diensten niet interessant zijn zullen onmiddellijk worden geskipt." Vertrouwt u dat de overheid toe?
Maar ook andersom. Moet de overheid haar eigen burgers vertrouwen goedwillend of kwaadwillend te zijn? "Wij hebben het recht om onschuldig te zijn, totdat het tegendeel is bewezen. Dat terzijde schuiven is niet goed voor de rechtsstaat", zegt Gijzen.
Risico-aanvaarding, omdat kiezers zich af moeten vragen hoeveel risico op een aanslag of cyberaanval zij bereid zijn te lopen. Of een privacyschending?
Als de wet ongewijzigd in werking treedt staat over twee jaar een evaluatie op de planning. Volgens Paul Abels zou de politiek er verstandig aan doen om dat moment te gebruiken om de kritiek op de wet 'een plek te geven'. Abels: "Als je nu de hele wet naar de tekentafel terugstuurt blijft er teveel liggen. Dat zou zeer onverstandig zijn. Maar je moet ook de kritiek serieus nemen. Dit onderwerp leeft vooral bij een jonge generatie, die op dit moment blijk geeft van een enorm politiek engagement. Dat moet je niet op deze manier schofferen."
Student Gijzen vertrouwt het de politiek niet toe de kritiek ter harte te nemen. Toch stemt de referendumcampagne haar positief. "Ik dacht altijd dat ik niks kon veranderen. Ik kan wel iets roepen, maar niemand luistert. Maar we hebben wel degelijk wat veranderd, bewustwording gecreëerd. Ik ben optimistischer over het veranderen van de wereld", zegt ze. Eerst wil ze promoveren, maar wellicht daarna een carrière in de politiek? "Ik hou het in mijn achterhoofd."
De Wiv regelt een aantal nieuwe bevoegdheden voor de inlichtingendiensten AIVD en MIVD.
Een van de voornaamste veranderingen is dat de diensten, naast telefoongesprekken (radio- en satellietverkeer) straks ook op grote schaal internetcommunicatie mogen aftappen. Nu mag dat alleen bij specifieke personen of organisaties. Straks mag dat ook 'ongericht'. Dat is wat tegenstanders het 'sleepnet' noemen, vaak vergezeld van het voorbeeld dat de communicatie van een hele wijk of stad wordt afgetapt in de zoektocht naar een jihadist. De wet houdt het op 'onderzoeksopdrachtgerichte (OOG-)interceptie'. Verzamelde gegevens mogen drie jaar lang worden bewaard.
Tegen: Een dergelijk sleepnet schendt de privacy van goedwillende mensen. Wat je op internet bekijkt, deelt en post hoort privé te zijn.
Voor: Kwaadwillenden vormen netwerken online. De inlichtingendiensten moeten die kunnen infiltreren.
Daarnaast mogen de diensten straks op grote schaal data verzamelen: bankgegevens, telecommunicatie, reisgegevens bij de spoorwegen, data van de belastingdienst. Voor de gegevens van particuliere bedrijven hebben ze daar wel toestemming voor nodig. De data kunnen worden gebruikt om kwaadwillenden te identificeren, door data-analyses los te laten op de gegevens. Ze mogen vergelijken, profielen aanleggen en patronen in kaart brengen. Blijken veel jihadisten een rekening te hebben bij bank X, vaak de trein nemen tussen Den Helder en Leiden en te bellen met Lebara? Dan zoekt het systeem naar mensen die deels overeenkomen met het 'profiel' van een potentiële terrorist. Verzamelde gegevens mogen een jaar lang gebruikt worden. Alles wat dan niet is aangeraakt moet worden vernietigd.
Tegen: Met grote hoeveelheden data kan worden geprofileerd. Profilering benadeelt minderheden. Om goedwillenden uit te sluiten moet hun privacy geschonden worden.
Voor: De diensten zijn niet geïnteresseerd in afleidende informatie, die zullen ze meteen weg willen gooien. Daarbij passen de diensten nooit één onderzoeksmethode toe, maar altijd meerdere.
Om meer informatie te verzamelen over een 'doelwit', zoals de diensten de mensen die zij in de gaten houdt noemt, mogen de AIVD en MIVD straks mensen of systemen in de buurt van zo'n doelwit hacken. Een werkgever, of dokter bijvoorbeeld.
Tegen: Artsen, advocaten en journalisten zijn onvoldoende beschermd. Het medisch beroepsgeheim en journalistieke bronbescherming staan op de tocht.
Voor: In de praktijk zullen dit vooral systemen zijn, geen personen. Opnieuw geldt: alle overbodige informatie wordt zo snel mogelijk weggefilterd.
De Nederlandse diensten mogen informatie uitwisselen met bevriende diensten in het buitenland, ook als ze die informatie nog niet zelf beoordeeld hebben. In ruil daarvoor kan Nederland ook gegevens krijgen.
Tegen: Wat in Nederland prima is (homoseksualiteit, politiek activisme) is dat elders niet. Het delen van ongefilterde informatie brengt Nederlanders in het buitenland in gevaar.
Voor: Voordat informatie gedeeld wordt, wordt gekeken of het land voldoet aan onze normen en mensenrechtenstandaarden. Op basis daarvan wordt gedeeld of niet. En 'voor wat, hoort wat'.
Het toezicht op die zogenoemde 'bijzondere bevoegdheden' wordt aangescherpt. Voor de inzet van het sleepnet, of OOG-interceptie, moet toestemming worden gevraagd van de minister van Binnenlandse Zaken. Vervolgens bekijkt een toetsingscommissie (de TIB) of die toestemming volgens de regels is gegeven. Oordeelt zij van niet? Dan gaat het niet door. Een andere toetsingscommissie (de CTIVD) kijkt tijdens de operatie of het nog allemaal volgens de wet gaat. Zij kan niet ingrijpen, maar wel de Tweede Kamer achter gesloten deuren informeren. Op haar beurt kan het parlement dan weer de minister aanspreken.
Tegen: De CTIVD zou ook bindend moeten kunnen ingrijpen.
Voor: Nu is het toezicht niet geregeld. De nieuwe wet borgt de privacy beter.
Bron: Noord Hollands Dagblad